Tenkis Davası Nedir?
Saklı Pay ve Tenkis İlişkisi
Aşağıda linki verilen yazımızda “saklı pay” ve “saklı paylı mirasçı” kavramlarını ayrıntısıyla açıklamıştık:
https://mirasdavalari.com/2015/12/11/sakli-payli-mirasci-ne-demektir/
Saklı paylı mirasçılar öyle mirasçılardır ki (mirastan çıkarılmadıkça, mirastan yoksun olmadıkça veya mirası reddetmedikçe) mirasbırakanın terekesinden muhakkak, en az saklı payları oranında pay almaları gerekir. Ancak bu her zaman o kadar kolay olmamaktadır. Şöyle ki;
Mirasbırakan gerek sağlığında gerekse ölüme bağlı olarak (vasiyetname veya miras sözleşmesi şeklinde) yaptığı bazı tasarruflarla saklı paylı mirasçılarının saklı paylarına tecavüz etmiş olabilir.
Örnek: Dul olan mirasbırakan M’nin A ve B isminde iki çocuğu vardır. M, ölmeden önce yaptığı vasiyetnameyle tüm mirasını A’ya bırakır. Bu durumda B’nin saklı payının (yasal miras payının yarısı olan 1/4’ün) ihlal edildiğine şüphe yoktur. Zira M’nin terekesi 4 pay ise, B’ye en az 1 pay miras kalması gerekirken hiç kalmamıştır. İşte bu durumda B, kardeşi A’ya karşı “tenkis davası” dediğimiz davayı açarak kendi saklı payına yapılan tecavüzün önlenmesini, diğer bir deyişle M’nin vasiyetnamesinin saklı payına zarar vermeyecek şekilde tenkisini (iptalini) talep edebilecektir. Bu davanın kazanılması halinde M’nin terekesi 4 pay ise 1 pay B’nin olacak, 3 pay A’ya kalacaktır.
Tenkis Davasını Sadece Saklı Paylı Mirasçılar Açabilir
Mirasbırakan, saklı payı olmayan mirasçılarının yasal miras payları üzerinde dilediği gibi (sağlararası veya ölüme bağlı) tasarrufta bulunabilir. Örnek: Kardeşi K’den başka hiçbir yasal mirasçısı olmayan M, tüm mirasını vasiyetnameyle bir derneğe bırakabilir. K’nin bu tasarrufa karşı “tenkis davası” açma gibi bir şansı yoktur zira K (kardeş sıfatıyla) saklı paylı mirasçı değildir. Bugün itibariyla saklı paylı mirasçılar, mirasbırakanın altsoyu, eşi ve ana-babasıdır.
Tenkis Davasını Her Zaman “En Son Çare” Olarak Görmek Gerekir
“Hukuken daha fazla hak talep edebilecek durumdayken daha az hak talep etmek” bir kişinin başına gelebilecek vahim bir hadisedir. Söz konusu kişinin avukatı açısından ise bu, fahiş bir mesleki hatadır. Şunu demek istiyoruz: “Saklı payım ihlal edildi! Hemen tenkis davası açayım.” düşüncesiyle tabiri caizse balıklama şekilde tenkis davası açmak bazen hatalı olabilir.
Örnek: Mirasbırakan M ölmeden önce bir vasiyatname ile tüm mirasını eşi E’ye bırakmış, çocuğu A’ya hiçbir şey bırakmamıştır. M’nin yaptığı vasiyetname kanunun aradığı şekil şartlarına aykırıdır. Bu durumda A, “vasiyetnamenin şekil şartına aykırılık sebebiyle iptali” talepli bir dava açmak yerine “vasiyetnamenin tenkisi” talepli bir dava açarsa büyük hata yapmış olacaktır. Şöyle ki, vasiyetnamenin şekil şartına aykırılık sebebiyle iptali durumunda M’nin mirası “vasiyetname hiç yapılmamış gibi” paylaşılacak ve A, mirasın 3/4’ünü, E ise 1/4’ünü alacaktır. Oysaki A tenkis davası açmış olsaydı, en iyi ihtimalde yasal miras payı olan 3/4’ün yarısı olan 3/8’i alabilecek, 5/8 pay ise yine E’ye kalacaktı. Görüldüğü üzere A’nın avukatının yapacağı “yanlış dava açma” şeklindeki hata müvekkilinin mirastan 3/4 pay alabilecekken, 3/8 pay almasına sebebiyet verecektir. Hak kaybı oranı %50 gibi inanılmaz derecede yüksek bir orandır ve avukat hukuken bundan sorumlu tutulabilir.
Sağ Kalan Eşin, Tenkis Davasından Önce, Ölen Eşin Diğer Mirasçılarına Karşı Açması Gereken Mal Rejiminin Tasfiyesi Davası Olabilir
Ölen bir kişinin mirasçılarının mirasçılık haklarının belirlenmesi aşamasında sorulması gereken belki de ilk soru “Ölen kişi evli miydi?” olmalıdır. Zira mirasbırakan evli olarak öldüyse, ölümüyle birlikte sağ kalan eş ile arasındaki evlilik birliği ve dolayısıyla mal rejimi de sona ermiş demektir. Bu durumda sağ kalan eşin mal rejiminin tasfiyesini talep etme hakkı vardır. Bu durumda sağ kalan eş, ilgili “mal rejiminin tasfiyesi” davasını (sağ kalan eşin diğer mirasçılarına karşı) açarak (varsa) hakkını almalı, ancak ondan sonra tenkis iddiasını ileri sürerek saklı payının peşine düşmelidir. Aksi durumda yine hak kaybı yaşanılması kaçınılmaz olacaktır.
Recommended Posts
MURİS MUVAZAASI DAVALARINDA TANIK İFADELERİNİN ÖNEMİ
Şubat 18, 2021
[…] pay” ve “saklı paylı mirasçı” kavramlarının ne anlama geldiği http://mirasdavalari.com/2016/10/31/tenkis-davasi-nedir/ adresindeki yazımızda ziyadesiyle […]